Mình vừa trải qua một trong những tuần tồi tệ nhất từ trước đến nay về sức khoẻ tinh thần, và mình đã vượt qua nó. Bài viết này nhằm ghi lại một trải nghiệm không thể nào quên và hi vọng sẽ giúp được cho những ai đang cần.
Nhìn từ bên ngoài, mình thực sự may mắn hơn hàng triệu người ngoài kia. Có một mái nhà riêng, vẫn order online được đầy đủ nhu yếu phẩm, một công việc để nuôi sống bản thân và em gái. Bạn bè và người thân của mình ngoài Hà Nội vẫn an toàn và bình yên. Đồng thời, mình cũng đang chờ được tiêm mũi thứ 2 tại địa phương. Nhưng tất cả những điều đó không thể bảo vệ mình khỏi sự tấn công của Covid, dưới một hình thức không kém phần nguy hiểm: tra tấn về tinh thần.
Dành cho những ai chưa từng nghe tới, “white room torture” là một hình thức tra tấn tinh thần được áp dụng tại Iran, Venezuala và Mỹ. Tù nhân bị đưa vào sống trong một căn phòng mà ở đó toàn bộ mọi thứ đều được bao phủ bởi màu trắng: tường, quạt, trần, quần áo, đồ ăn. Đèn được bố trí để không tạo ra bóng khi chiếu sáng. Căn phòng hoàn toàn được cách âm, canh gác được yêu cầu đi giày có lót để không gây ra tiếng động. Thức ăn chủ yếu là cơm trắng, không gia vị. Đồ uống chỉ có nước lọc. Mọi bề mặt như tường hay sàn nhà đều được làm mịn.
Sau vài tháng đến vài năm, tù nhân mất hết cảm nhận về các giác quan, từ đó mất đi danh tính (identity lost), dẫn đến ảo giác, rối loạn tinh thần, thậm chí phát điên.
Mình kinh hoàng nhận ra sau gần 100 ngày giãn cách, Covid đã tước đi của mình cơ hội để tự mình tạo ra những trải nghiệm sâu sắc mang tính cá nhân, từ đó dần dần mất đi động lực sống.
Mình nhớ da diết cảm giác chạy xe cả tiếng đồng hồ dọc đại lộ Đông Tây, nhớ những chiều lòng vòng hồ Tây rồi lại cafe phố cổ. Nhớ mỗi lần giấu bố mẹ về nhà chỉ để thấy khuôn mặt ngỡ ngàng đầy niềm vui của bố và tiếng cười vọng ra từ căn bếp của mẹ. Nhớ cảm giác hít đầy lồng ngực không khí những ngày cuối năm mỗi lần xuống máy bay. Nhớ những ngày lang thang mệt nhoài châu Âu dưới bầu trời xanh ngắt. Nhớ mỗi buổi tối thứ bảy bấm chuông căn hộ 3 mặt tiền. Nhớ bát bún riêu đầy đủ giò đậu riêu hành cà chua .. không bún. Nhớ cảm giác cười đến sái khớp miệng bên cạnh đồng nghiệp. Nhớ hơi ấm từ những chú mèo mình hay ngồi xuống chơi cùng và tiếng kêu grừ grừ êm ru từ cổ họng đám lông lá đáng yêu đó.
Lần đầu tiên trong cuộc đời, mình phải chiến đấu với một kẻ thù vô hình, rất khó để gọi tên và hoàn toàn mơ hồ về cảm nhận.
Lần đầu tiên trong cuộc đời, mình nhận ra ranh giới mong manh của việc muốn chết và không muốn sống.
100 ngày vừa qua, có những khoảnh khắc nước mắt lăn dài trên má mà bản thân không giải thích được vì sao. Những lần video call với bạn thân, những bức ảnh update bữa ăn hàng ngày cho bố mẹ, một thời gian biểu bận rộn với công việc và học hành không làm cho cảm giác trống rỗng vì thiếu-những-cảm-xúc-sâu-sắc của mình biến mất.
Ý thức là một tồn tại nguy hiểm, có khả năng nhấn chìm bạn trong vũng lầy tiêu cực vào lúc bạn có ít sự chuẩn bị nhất.
Để duy trì cảm giác phải sống, mình kiên trì thực hiện việc ghi lại những điều cần biết ơn mỗi ngày, nhằm khiến bản thân có cảm giác nối đất (grounded). Chậm rãi hít thở và tập một vài động tác yoga để cảm nhận cơ thể. Mình vẫn liên lạc với gia đình và bạn bè hàng ngày, nhưng thiếu năng lượng tới mức chỉ có thể duy trì được câu chuyện ở mức tối thiểu.
Cho tới sáng hôm qua.
Mẹ gửi cho mình bức hình mình được bố bế khi mới gần 4 tháng tuổi, như một món quà chúc mừng sinh nhật. Nhìn tấm ảnh đó mình đã khóc. Con bé đầu đội vương miện với đôi mắt híp ngơ ngác ấy đã trưởng thành, trong tình yêu thương lớn lao của bố mẹ. Mình thấy thật rõ nụ cười của bố, có lẽ bố đã rất vui khi bế mình. Mình tin là ở đằng sau ống kính máy ảnh, mẹ mình cũng đang nở nụ cười rạng rỡ đến chói mắt.
Lần đầu tiên sau rất nhiều ngày rơi vào trạng thái passive suicidal, khao khát được sống trong mình trở lại. Dữ dội, ám ảnh, cháy bỏng.
Mình đã rút ra được điều gì từ trải nghiệm lần này?
1. Hãy cố gắng dừng lại, chậm rãi quan sát khi cảm thấy bản thân bắt đầu có những dấu hiệu bất ổn về tinh thần.
2. Đừng cảm thấy day dứt hoặc có lỗi nếu tủ lạnh nhà bạn còn đầy đủ thức ăn, thu nhập của bạn ổn định, thành viên gia đình khoẻ mạnh và có cơ hội được tiếp cận với vaccine. Bạn còn khả năng làm việc đồng nghĩa với việc bạn còn khả năng đóng thuế. Hậu phương vững chắc thì tuyến đầu mới yên tâm ra trận.
3. Khủng hoảng tâm lý có khả năng sát thương lớn hoặc gây ra những tổn thương vĩnh viễn. Hãy biết thương mình. Đừng ngại kêu gọi sự hỗ trợ.
Phải sống. Hãy sống. Được sống.
Thảo luận về bài viết