Tại Career Check, khách mời Đan Nguyễn, Co-founder KakaOnline – đơn vị chuyên hỗ trợ các nhà bán hàng kinh doanh thương mại điện tử sẽ giúp các bạn trẻ hiểu rõ hơn về “đường đi nước bước” trong thế giới E-commerce rộng lớn và tự tin theo đuổi sự nghiệp này.

Thương mại điện tử không chỉ gói gọn ở các sàn E-commerce

Trước câu hỏi: “Làm E-comerce thực sự là làm gì?”, khách mời Đan Nguyễn cho rằng, nếu chỉ hình dung thương mại điện tử là “mua sắm trực tuyến” thì vẫn còn quá đơn giản. Với anh Đan, thương mại điện tử là một thế giới rộng, không chỉ vì tốc độ phát triển, mà bởi cấu trúc bên trong ngành này phức tạp và đa dạng hơn nhiều người nghĩ. Tới đây, Anh Đan lý giải thêm về cách vận hành của ngành E-commerce, cụ thể, ở một sàn thương mại điện tử, các vị trí đã được phân chia rõ ràng theo ba trục chính: phát triển kinh doanh, vận hành và marketing. Mỗi trục lại mang tính chất khác nhau, phù hợp với những kiểu người khác nhau: người ưa tốc độ, thích “chạy số” sẽ hợp với bộ phận phát triển kinh doanh, ai cẩn thận, logic sẽ thuộc về vận hành; còn những cá nhân sáng tạo thường tìm thấy mình trong các đội ngũ làm nội dung, truyền thông hay PR.

Ngay cả bên trong từng trục cũng có những phân nhánh sâu hơn. Chẳng hạn, làm marketing không chỉ là sáng tạo nội dung hay chạy quảng cáo, mà còn có xây dựng chiến dịch (campaign), nơi đòi hỏi sự phối hợp đa phòng ban, bám số liệu sát sao và triển khai chuẩn từng chi tiết. Ngược lại, làm vận hành cũng không hẳn chỉ là xử lý đơn hàng hay chăm sóc khách, mà còn có những vị trí như quản lý dự án (PMO) chuyên điều phối những cải tiến, quy trình mới, và vẫn đòi hỏi khả năng sáng tạo không kém.

Và quan trọng hơn cả, sàn thương mại điện tử chỉ là một lát cắt của “đại dương” E-commerce. Ngoài ra còn có các thương hiệu (brands) tự vận hành gian hàng, các agency và enabler đóng vai trò hỗ trợ nhà bán hàng, và cả những đơn vị vận hành trực tiếp từng mô hình kinh doanh nhỏ lẻ. Mỗi nhóm đều mang đặc thù riêng về cấu trúc công việc, yêu cầu kỹ năng và tốc độ tăng trưởng nghề nghiệp. Đó là lý do khi được hỏi “làm thương mại điện tử là làm gì?”, anh Đan thường không trả lời ngay, mà sẽ đặt vấn đề ngược lại: “Bạn muốn làm ở đâu trong hệ sinh thái đó, và bạn thiên về kiểu người nào?”. Bởi nếu không xác định rõ thiên hướng và vị trí mình muốn theo đuổi, bạn rất dễ cảm thấy mông lung trong một ngành tưởng dễ bước vào nhưng lại cực kỳ sâu rộng và biến hóa liên tục.

Người trẻ có thể “bước chân” vào E-commerce như thế nào?

Không ít bạn trẻ khi mới ra trường thường bối rối: “Nếu mình không học đúng chuyên ngành, không có nền tảng gì liên quan, thì có vào E-commerce được không?”. Với anh Đan Nguyễn, đây là điều hết sức bình thường. “Bản thân anh khi bắt đầu cũng không biết gì về thương mại điện tử cả. Nhưng chính vì thế, anh lại thấy ngành này rất thân thiện với người trẻ”, anh chia sẻ. Từ đó, anh Đan đúc kết 3 lời khuyên rất giá trị để giúp các bạn trẻ tự tin “dấn thân” trong thị trường E-commerce.

Lời khuyên đầu tiên, cũng là điều dễ tiếp cận nhất, chính là hãy bắt đầu bằng việc trở thành một người dùng chủ động. Hãy thử mua hàng, quan sát hành trình của chính mình: từ lúc tìm kiếm sản phẩm, đặt hàng, nhận hàng, cho đến trải nghiệm hậu mãi. Từ đó, bạn sẽ dần hình dung ra quy trình đằng sau một đơn hàng thương mại điện tử vận hành như thế nào. “Chỉ riêng việc mua hàng và xem livestream cũng đã giúp các bạn hiểu được rất nhiều thứ, từ cách các sàn vận hành cho đến hành vi tiêu dùng của khách,” anh Đan nói thêm. Bên cạnh đó, những kỹ năng mềm như làm việc nhóm, xử lý dữ liệu hay ngoại ngữ cũng sẽ là hành trang cần thiết, không phân biệt bạn chọn hướng đi nào trong ngành.

Nếu chưa rõ mình hợp với mảng nào trong E-commerce, bắt đầu tại sàn thương mại điện tử là lựa chọn an toàn và hợp lý nhất.

Lời khuyên thứ hai là nếu vẫn chưa rõ mình hợp với mảng nào, thì bắt đầu tại một sàn thương mại điện tử là lựa chọn an toàn và hợp lý nhất. Anh Đan lý giải: “Vì khi làm ở sàn, bạn sẽ có cái nhìn tổng thể, từ vận hành, marketing, đến phát triển kinh doanh, cũng như có cơ hội trải nghiệm nhiều phòng ban mà không cần phải chuyển công ty.” Điều này đặc biệt có giá trị trong giai đoạn đầu sự nghiệp, khi bạn còn đang khám phá bản thân. Ngoài ra, làm việc tại các sàn lớn cũng giúp bạn xây nền kỹ năng chuyên nghiệp, mở ra nhiều lựa chọn chuyển hướng sau này như sang làm brand (thương hiệu) agency hay khởi nghiệp riêng đều có thể.

Cuối cùng, lời khuyên thứ ba dành cho những ai đang đứng giữa quá nhiều lựa chọn: hãy khám phá có mục đích. Anh Đan Nguyễn thẳng thắn nhìn nhận, môi trường thương mại điện tử vì có rất nhiều ngách và hướng đi, nên dễ khiến người trẻ mất phương hướng hoặc “đứng núi này trông núi nọ”. Vì vậy, anh khuyên các bạn hãy chọn một hướng đi cụ thể, tập trung làm thật tốt trong 6–12 tháng đầu. “Nếu mình thực sự làm tốt và thuộc vào nhóm 10–20% người nổi bật, thì những cơ hội mới sẽ tự động mở ra,” anh nói. Ngay cả khi sau một thời gian, bạn nhận ra công việc không phù hợp, thì việc từng làm tốt một việc mình không thích cũng là kỹ năng quan trọng, điều này thể hiện khả năng thích nghi và sức bền trong môi trường chuyên nghiệp.

Tựu trung, hành trình bước vào ngành E-commerce không cần bắt đầu bằng kiến thức sách vở, mà bằng sự chủ động trải nghiệm, khả năng quan sát và tinh thần học hỏi liên tục. Với nền tảng đó, bất kỳ ai cũng có thể tìm thấy vị trí phù hợp trong một ngành đang không ngừng mở rộng như thương mại điện tử.

Gắn bó bền vững với E-commerce dựa vào tư duy thay vì kỹ năng

Ở giai đoạn nhất định trong sự nghiệp, nhiều người trẻ tập trung trau dồi kỹ năng, và đó là điều cần thiết. Nhưng với Đan Nguyễn, sau gần một thập kỷ gắn bó với thương mại điện tử, anh nhận ra điều quan trọng hơn kỹ năng chính là tư duy thích nghi, hay nói cách khác, không chỉ “skill set”, mà phải bắt đầu từ “mindset”.

Anh kể lại thời điểm làm tại sàn thương mại điện tử, từng tham gia thiết lập các dự án lớn như hệ thống kho hàng hàng chục nghìn mét vuông, vận hành quy mô lên tới hàng triệu đơn mỗi tháng. Những thành quả ấy dễ khiến một người trẻ cảm thấy mình “biết đủ”, rằng mình đã quen với bài toán lớn. Nhưng rồi, trải nghiệm tại những nhà bán hàng nhỏ đã khiến anh nhận ra một điều quan trọng hơn: cùng một bài toán, nhưng mỗi quy mô đòi hỏi một cách giải hoàn toàn khác.

Anh từng đến thăm một nhà bán hàng có kho chỉ vỏn vẹn 10m² phía sau cửa hàng, nhưng có thể xử lý cả nghìn đơn mỗi ngày một cách cực kỳ bài bản. Trong không gian ấy ấy là cả một hệ thống vận hành được tối ưu: từ việc phân loại đơn, kiểm soát hàng hoàn, đến cách thuê cộng tác viên mùa cao điểm và kiểm soát chi phí chặt chẽ. “Có những nguyên lý tổ chức và chi phí giống nhau giữa kho lớn và kho nhỏ, nhưng cách tiếp cận và thực thi thì hoàn toàn khác biệt,” anh rút ra.

Chính sự va chạm với thực tế đa chiều, từ quy mô khổng lồ đến mô hình nhỏ gọn, giúp anh hiểu một điều: “Mỗi lần học được điều gì mới, mình thấy mình bé lại một chút, không phải vì kém đi, mà vì thế giới rộng hơn và mình hiểu sâu hơn giới hạn của chính mình”.

Điều quan trọng giúp các bạn trẻ phát triển bền vững với E-commerce không phải là kỹ năng, mà là tư duy thích nghi.

Tư duy thích nghi, theo anh, không đến từ việc đọc sách hay học lý thuyết, mà đến từ trải nghiệm thật, sự cởi mở trong quan sát và đặc biệt là khả năng gác lại cái tôi. Khi hiểu rằng một vấn đề có thể có nhiều cách tiếp cận đúng, tùy vào nguồn lực, ngữ cảnh và mục tiêu, bạn sẽ phát triển được khả năng giải quyết vấn đề linh hoạt hơn, sáng suốt hơn. Và đó là kỹ năng quan trọng nhất để đi đường dài trong một ngành luôn đổi thay như E-commerce.

Mời bạn khám phá thế giới E-commerce rộng lớn cùng khách mời Đan Nguyễn tại Career Check.