Nguyễn Huỳnh Tấn Phát hiện đang là Data Science Manager tại công ty dược đa quốc gia. Anh có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ thông tin, từng làm việc trong mảng quản lý và phân tích dữ liệu tại các tập đoàn đa quốc gia như FrieslandCampina, DHL Express Vietnam, Home Credit Vietnam.

Trong chương trình Career Check, anh Tấn Phát mang đến những chia sẻ thực tế, hữu ích cho các bạn sinh viên hoặc người trẻ đang tìm kiếm định hướng nghề nghiệp trong ngành công nghệ. 

Ngành Công nghệ không chỉ là lập trình: 10 nhánh nghề bạn cần biết

Nhiều bạn trẻ khi nhắc đến ngành IT thường chỉ nghĩ đến lập trình. Thực tế, đây chỉ là một lát cắt nhỏ trong một hệ sinh thái nghề nghiệp rộng lớn. Anh Phát chia IT thành 10 nhánh chính, thuộc hai nhóm:

Nhóm kỹ thuật thuần túy:

• Lập trình viên: Phát triển ứng dụng trên điện thoại, máy tính.
• Cơ sở dữ liệu: Thiết kế và vận hành hệ thống lưu trữ thông tin.
• An ninh mạng: Bảo vệ tài sản số, một mảng đang ngày càng quan trọng.
• Hạ tầng mạng: Đảm bảo kết nối nội bộ và bên ngoài giữa các thiết bị.
• Điện toán đám mây: Cung cấp dịch vụ lưu trữ, xử lý dữ liệu từ xa cho doanh nghiệp.

Nhóm kỹ thuật kết hợp kinh doanh:

• Quản trị hệ thống thông tin: Hiểu và vận hành hệ thống quản lý như POS, CRM.
• Khoa học dữ liệu và máy tính: Đào sâu dữ liệu để rút ra insight phục vụ việc ra quyết định chiến lược.
• Trí tuệ nhân tạo (AI): Ứng dụng AI để cải tiến mô hình kinh doanh, cải thiện chất lượng cuộc sống.
• Phát triển web/UI-UX: Tạo trải nghiệm người dùng trên giao diện số.
• IT Consultant: Cầu nối giữa kỹ thuật và kinh doanh, yêu cầu kiến thức đa ngành.

Cũng như mọi cuộc cách mạng công nghiệp khác, sẽ có giai đoạn chuyển giao gây ra thất nghiệp ngắn hạn. Nhưng ai biết tận dụng AI để làm việc tốt hơn sẽ tiến xa hơn.

Cùng với sự phát triển của AI, những công việc mang tính lặp lại như nhập liệu hay viết code đơn giản đang dần bị tự động hóa. Ngược lại, các ngành liên quan đến AI, dữ liệu lớn, đạo đức AI, hoặc chuyên gia Prompt Engineering ( cách giao tiếp hiệu quả với AI) đang trở thành xu hướng mới. “Cũng như mọi cuộc cách mạng công nghiệp khác, sẽ có giai đoạn chuyển giao gây ra thất nghiệp ngắn hạn. Nhưng ai biết tận dụng AI để làm việc tốt hơn sẽ tiến xa hơn,” anh Phát nhận định.

Tiềm năng & thách thức của ngành IT thời đại mới

Trước đây, IT được mệnh danh là “vua của mọi nghề” với mức lương nghìn đô do nguồn cung nhân lực IT còn khan hiếm. Doanh nghiệp sẵn sàng trả lương cao hoặc có nhiều đãi ngộ hấp dẫn để thu hút nhân sự. Tuy nhiên, “ở hiện tại, khi nguồn cung nhân sự IT tăng lên, doanh nghiệp có nhiều lựa chọn hơn, dẫn đến việc ép giá và yêu cầu cao hơn về kinh nghiệm, kỹ năng,” anh Phát chia sẻ.

Vì vậy, để phát triển trong ngành, theo anh Phát, các bạn trẻ cần hiểu hai yếu tố:

• Yếu tố nội tại: ính cách và sở trường sẽ giúp bạn định hình được nhánh nghề phù hợp để đào sâu và phát triển lâu dài. Nếu là người hướng nội sẽ phù hợp với công việc thiên về kỹ thuật chuyên sâu, trong khi người hướng ngoại dễ thành công ở vai trò tư vấn hay quản lý sản phẩm.
• Yếu tố xu hướng: Việc nắm bắt những ngành đang nổi và có nhu cầu tuyển dụng cao sẽ giúp bạn đầu tư đúng vào các kỹ năng chuyên môn mới. Khi bạn sở hữu năng lực ở những lĩnh vực còn thiếu nhân lực, bạn không chỉ có lợi thế cạnh tranh mà còn có cơ hội trở thành người tiên phong và chạm tới mức lương hấp dẫn.

Bên cạnh cơ hội luôn đi kèm thách thức. Sự phát triển của AI đang tái định nghĩa thị trường lao động, khiến nhân sự ngành IT không chỉ cạnh tranh với con người, mà còn phải đối mặt với sự thay thế từ máy móc. Nếu không chủ động học hỏi và nâng cấp kỹ năng, rất dễ bị bỏ lại phía sau. Khi công việc mới liên tục xuất hiện, việc sao chép lộ trình của người khác không còn là con đường an toàn. “Mỗi người có một giai đoạn và nhu cầu riêng. Quan trọng là bạn biết mình đang ở đâu và cần gì,” anh Phát chia sẻ.

Thế giới phẳng mở ra cơ hội làm việc toàn cầu thông qua hình thức làm việc từ xa, nhưng đi cùng với đó là không ít rủi ro như lệch múi giờ, khó kết nối với đội nhóm, và nguy cơ bị cắt giảm nhanh chóng vì công việc mang tính ngắn hạn, dễ bị thay thế.

Ở hiện tại, khi nguồn cung nhân sự IT tăng lên, doanh nghiệp có nhiều lựa chọn hơn, dẫn đến việc ép giá và yêu cầu cao hơn về kinh nghiệm, kỹ năng.

Cơ hội phát triển trong ngành cho người mới bắt đầu

Với các bạn sinh viên hoặc người mới bước vào ngành, anh Phát đưa ra lời khuyên thực tế để bắt đầu với ngành:

• Chủ động thử nghiệm: Thử nhiều vai trò khác nhau để xác định sở trường, tính cách của mình sẽ hợp với nghề nào.
• Tìm kiếm cơ hội thực tập: Các tập đoàn công nghệ lớn như FPT, VNG thường có chương trình intern quy mô lớn, là nơi học hỏi cực tốt cho các bạn chưa có kinh nghiệm.
• Làm freelance/dự án nhỏ: Những sản phẩm dù nhỏ vẫn chứng minh được kỹ năng và tinh thần học hỏi.
• Tận dụng mối quan hệ: Từ thầy cô, bạn bè, cựu sinh viên đều có thể mang đến những cơ hội việc làm không ngờ tới.

Thậm chí, người ngoài ngành vẫn có thể chuyển sang IT nếu có nền tảng tương tự. Ví dụ, làm sale admin có thể giúp bạn hiểu hệ thống quản lý thông tin; làm nhập liệu giúp bạn quen với cơ sở dữ liệu. 

Mỗi người có một giai đoạn và nhu cầu riêng. Quan trọng là bạn biết mình đang ở đâu và cần gì.

Bên cạnh đó, để phát triển lâu dài, người làm IT cần trang bị những kỹ năng quan trọng như:

• Kỹ năng giao tiếp liên ngành: Có thể giải thích các khái niệm kỹ thuật cho phòng ban khác là một lợi thế lớn.
• Ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh: Đây là chìa khóa để vươn ra thị trường quốc tế, thăng tiến vào các vai trò cấp cao.
• Khả năng tự học liên tục: Các nền tảng như Coursera, Udemy, Khan Academy hay tài liệu open source đang giúp hàng ngàn bạn trẻ tự học thành công và đạt được chứng chỉ quốc tế.
• Biết sử dụng AI làm trợ lý: Người biết cách “giao tiếp với AI” để tăng hiệu suất sẽ luôn đi trước.

Ngành IT không còn là “miếng bánh dễ ăn” như cách đây 10 năm, nhưng cơ hội vẫn còn rất nhiều cho những ai hiểu mình, cập nhật liên tục, linh hoạt và biết cách đi đường dài.

Để theo dõi đầy đủ cuộc trò chuyện của anh Tấn Phát về ngành công nghệ thông tin trong chuỗi podcast Career Check, bạn có thể nhấn vào đây.