Tất cả người lãnh đạo đều thường xuyên trải qua những cảm xúc căng thẳng trong quá trình dẫn dắt đội nhóm. Những quyết định lớn liên quan đến công việc như các cuộc thương lượng, tổ chức sự kiện, hợp tác; hay đơn giản chỉ là những hạn chót, các cuộc họp, bài thuyết trình cũng là nguyên nhân gây ra căng thẳng.
Có rất nhiều lý do để giải thích cho tình trạng đó: Bạn cảm thấy mình không kiểm soát được tình hình, mọi thứ không diễn ra như bạn mong muốn. Bạn không chắc chắn về quyết định của mình. Bạn lo sợ về tương lai. Bạn lo lắng sẽ làm đồng đội thất vọng. Bạn cảm thấy mình chưa làm hết sức và cần nỗ lực hơn nữa. Điều này ở mỗi người lại biểu hiện mỗi khác.
Có vài nỗi lo giúp ích cho bạn trong việc đưa những quyết định mang tính logic như: chủ động lên kế hoạch cho tương lai, tìm kiếm các giải pháp sáng tạo hay động viên đội ngũ làm việc hiệu quả hơn. Song, cũng có lúc sự lo lắng lại ảnh hưởng tiêu cực đến bạn.
Đôi khi căng thẳng quá mức, một số lãnh đạo khó có thể ngồi im và sẽ đưa ra những yêu cầu vô lý cho đội của mình. Trong quá trình đưa ra quyết định, lo âu có thể làm suy giảm khả năng đánh giá tình huống, gạt bỏ các ý tưởng tốt, và bạn dễ kết luận vội vàng, sai sót. Lo âu cũng có thể làm bạn sao nhãng. Nó ngăn bạn tập trung vào việc đang làm và rút cạn năng lượng của bạn, khiến bạn bỏ mặc nhiều công việc dang dở. Trong một số trường hợp khác, lo âu có thể làm suy nghĩ bạn bị đóng băng, gây khó khăn trong việc hành động hay tìm giải pháp, đưa ra quyết định. Lúc này lo âu lấn át tâm trí bạn, làm bạn tê liệt từ trong ra ngoài.
“Lo âu là một trạng thái cảm xúc được hình thành bởi lo lắng, sự căng thẳng và khó chịu.” – Alice Boyes (Sách Cách Xử Lý Lo Âu: Chiến thuật điều chỉnh tâm lý và vượt qua bế tắc)
Nỗi lo âu bắt nguồn từ cảm giác tự ti về năng lực của mình, việc này là điều hoàn toàn bình thường ở con người. Nó làm bạn ngờ vực về các lựa chọn, tự đấu tranh tâm lý, bị ám ảnh về việc cần phải trở nên tốt hơn. Lo âu sẽ thật sự trở thành vấn đề khi bạn để nó che mắt bạn trong việc đánh giá tình huống thực tế. Lo âu như tầng sương mù che lấp đi khả năng nhìn nhận và tư duy mạch lạc, rõ ràng.
Là một nhà lãnh đạo, bạn cần biết rằng đôi khi mọi việc sẽ không diễn ra như mong đợi. Bạn sẽ phải đối mặt với rủi ro, các tình huống không mong muốn. Những rào cản đó vốn dĩ không nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Thực tế, thứ bạn có thể kiểm soát là bản thân mình. Liệu bạn có khả năng chiến thắng lo âu hay bạn sẽ để nó nuốt chửng bạn và đội ngũ của bạn?
Là một nhà lãnh đạo, bạn có nên chia sẻ nỗi lo lắng của mình với đồng đội?
Câu hỏi được đặt ra là: “Làm sao để nói rằng tôi đang lo lắng? Chẳng phải một người lãnh đạo luôn phải duy trì tinh thần đội nhóm sao?”
Hậu quả không ai mong muốn nhất là vô tình truyền đi nỗi lo lắng của mình cho đội nhóm. Mặc dù bạn cần thành thật với cảm xúc của bản thân nhưng bạn cũng phải thật cẩn trọng khi truyền tải đến các đồng đội của mình, tránh việc hình thành nỗi sợ hãi trong họ. Vậy làm sao để bạn nói sự thật nhưng mọi người không cảm thấy lo, bất lực? Làm sao để bạn thể hiện được xúc cảm của mình nhưng vẫn đem lại sự hào hứng, phấn chấn cho đồng đội?
Hãy tìm cách thể hiện thiếu sót của bạn như một điểm mạnh chứ không phải điểm yếu.
Khi bạn mở lòng để nói về cảm xúc lo âu không có nghĩa là bạn đang bất lực với tình huống và không biết mình đang làm gì. Nó thể hiện bạn là một người hiểu rõ bản thân, và có khả năng chấp nhận thực tế. Có một ranh giới rõ ràng giữa việc chia sẻ cảm xúc lo lắng của mình và việc nói những thứ làm cho người khác cảm thấy lo lắng. Hãy cho đội nhóm của bạn thấy rằng việc cảm thấy lo lắng là một điều hoàn toàn bình thường nhưng đừng để cảm xúc lấn át lý trí. Hãy tập trung vào việc mình có thể kiểm soát và không lãng phí thời gian, năng lượng vào những thứ vượt quá tầm kiểm soát.
Là một lãnh đạo, hãy thể hiện sự tự tin một cách khiêm tốn để chấp nhận hiện thực và tự tin về khả năng giải quyết của mình. Bạn chắc chắn sẽ không muốn sự tự ti đè nặng mọi người, cũng như không muốn họ ảo tưởng về khung cảnh màu hồng đẹp đẽ hoàn toàn trái ngược với thực tế.
Khi bạn nói “Tôi đang lo lắng về quyết định này”, nó thể hiện rằng bạn chỉ quan tâm tới tính chất của quyết định. Nhưng nếu bạn nói “Tôi biết vài người trong nhóm có lẽ đang cảm thấy lo lắng về việc đó, tôi cũng cảm thấy y hệt”, thì lại cho mọi người cảm thấy gắn kết hơn về mặt tâm lý.
Nhiều nhà lãnh đạo tin rằng lo âu là một thứ không nên có và nếu bản thân mình giấu nhẹm nó đi thì sẽ khiến mọi người vững tin hơn. Nhưng họ quên một điều rằng: nếu bạn đang lo lắng, dù bạn không nói ra nhưng bạn vẫn sẽ bộc lộ qua ngôn ngữ hình thể. Lúc này, ai cũng thấy được là bạn đang không thành thật, và họ sẽ mất lòng tin ở bạn. Daniel Goleman, một nhà tâm lý học, tác giả của cuốn “Thông Minh Cảm Xúc: Tại sao nó không quan trọng bằng IQ” viết rằng: EQ ví như “Wi-Fi thần kinh”, thứ mà con người dùng để nhận biết cảm xúc bên trong thông qua hành động của đối phương.
Nelson Mandela đã từng nói “Sự can đảm không phải là không biết sợ mà là chiến thắng nỗi sợ hãi. Một người đàn ông gan dạ không phải là người không có nỗi sợ, mà anh ta biết chế ngự nó.”. Những nhà lãnh đạo giỏi biết hành động kể cả khi họ cảm thấy lo lắng. Họ không che giấu nỗi sợ và họ cũng không để bị hạ gục.
Dưới đây là ba điều giúp cải thiện chứng lo âu khi lãnh đạo:
1. Chấp nhận những cảm xúc tiêu cực
Bước đầu tiên để đối đầu với lo âu là nhận thức được rằng bản thân mình đang lo âu. Nếu bạn còn chưa ý thức được mình đang cảm thấy như thế nào hoặc bạn phớt lờ cảm xúc của chính mình vì e ngại nó có thể ảnh hưởng xấu đến năng suất của một nhà lãnh đạo, thì bạn không thể nào đưa ra quyết định đúng đắn được.
Hãy nhớ rằng: bạn càng phớt lờ nỗi lo lắng của mình, bạn sẽ càng bị nó lấn át. iều đầu tiên phải làm là đối mặt với cảm xúc của bạn, kể cả khi không mong muốn.
Và để nhận biết bạn đang lo âu hay không, hãy tự hỏi bản thân các câu sau đây:
· Bạn có đang cảm thấy khó chịu không ?
· Tim bạn có đang đập quá nhanh không ?
· Bạn có cảm thấy khó tập trung không ?
· Bạn có những biểu hiện của lo âu như : ra mồ hôi tay, nhói bụng, ngực co thắt?
Một khi bạn ngồi lại và suy nghĩ về các dấu hiệu trên, bạn chắc chắn sẽ nhận ra chúng. Nhận diện cảm xúc , gọi tên chúng và tự nói với chính minh rằng bạn đang căng thẳng.
Sau khi hoàn thành việc nhận biết lo âu, bước tiếp theo là tìm hiểu nguyên nhân
2. Nguyên nhân hình thành lo âu căng thẳng
Biết về những thứ làm cho bạn lo lắng sẽ giúp bạn phân tích chi tiết hơn về những đối tượng, sự kiện cụ thể gây nên nỗi lo lắng. Từ đó bạn sẽ có khả năng xử lý căng thẳng tốt hơn.
Giả sử bạn đang lo lắng vì sắp tham gia một cuộc họp lớn trong công ty . Bạn thiếu tự tin về về kỹ năng thuyết trình trước đám đông, bạn căng thẳng và nhụt chí. Thay vì lo sợ điều bạn nên làm là tập luyện thật kỹ trước buổi thuyết trình, nghe nhận xét và lời khuyên từ những người bạn tin tưởng hoặc thậm chí thuê người hướng dẫn, huấn luyện.Hãy hỏi bản thân những câu này để nhận biết nguyên nhân khiến bạn lo âu:
Những sự kiện cụ thể nào làm bạn lo lắng? Những ai khiến bạn cảm thấy bất an? Những tình huống nào hay khiến bạn lo âu: khi làm việc gì lần đầu tiên, khi bạn không chắc về quyết định của mình, khi mọi thứ không diễn ra như bạn mong muốn, khi bạn cảm thấy mình mất kiểm soát? Hãy liệt kê chúng ra
Việc biết được nguyên nhân khiến bạn lo lắng có rất nhiều lợi ích đi kèm. Bạn có thể khám phá được chứng lo âu ảnh hưởng như thế nào đến hành động và các quyết định của bạn và từ đó trở nên tốt hơn trong việc đối đầu với căng thẳng những lần sau. Hãy nhìn lại những lần bạn lo lắng, căng thẳng và tự hỏi bản thân:
· Bạn đã đối đầu với nó như thế nào?
· Những hành động của bạn lúc đó có giúp giải quyết được vấn đề không?
· Bạn có thể làm gì tốt hơn cho những lần sau?
Câu hỏi cuối cùng là câu hỏi quan trọng nhất bởi vì nó sẽ giúp bạn chuyển từ trạng thái nhận biết vấn đề sang giải quyết vấn đề.
Chúng ta đã hoàn thành xong phần nguyên nhân. Bước tiếp theo là đưa ra hành động hợp lý.
3. Hành động chậm lại để hành động đúng mục đích
“Giữa trạng thái và hành động thường có một khoảng trống. Trong khoảng trống đó chứa đựng khả năng đưa ra quyết định để hành động. Sự khôn ngoan và sự tự do đều nằm trong các quyết định đó.” – Victor Frankl tác giả cuốn sách nổi tiếng “Đi tìm lẽ sống” đã từng chia sẻ như vậy.
Nói một cách khác, khi bạn lo lắng, hãy cho phép bản thân được dừng lại và tĩnh lặng. Hãy học cách nhìn vào khoảng trống đó thật chậm . Đây là cách tốt nhất để tránh hành động thiếu chín chắn, đồng thời bạn cũng sẽ có thêm thời gian để suy ngẫm và chuẩn bị hành động cho phù hợp.
Hãy hành động chậm lại, tiến gần đến nỗi sợ và hỏi bản thân các câu hỏi sau đây:
· Bạn có cảm thấy lo lắng nếu tình huống xấu nhất xảy đến với bạn? Hãy thực tế nhìn nhận điều gì có khả năng và nhiều khả năng xảy ra. Đừng phóng đại nỗi sợ của bạn.
· Bạn có cảm thấy lo lắng về tương lai không? Bây giờ thì hãy chấp nhận rằng tương lai muôn hình vạn trạng. Cho dù bạn có cố gắng bao nhiêu thì vẫn sẽ có những thứ vượt khỏi tầm kiểm soát của bạn. Hãy luôn nhớ điều này: Đừng bao giờ cố kiểm soát mọi thứ.
· Bạn có cảm thấy lo lắng về quyết định của mình? Hãy cân nhắc về những thông tin có thể giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn hơn và tìm người giúp.
Cho dù bạn có là ai thì sẽ luôn luôn có hàng ngàn lý do khiến bạn cảm thấy lo lắng. Những gì bạn nên làm là hành động chậm lại, bật chế độ tạm dừng trong những lúc như vậy. Bạn chắc chắn sẽ tìm được giải pháp hiệu quả.
Kết
Nhìn chung, chứng lo âu lãnh đạo là một trải nghiệm mà ai cũng từng gặp. Đừng cố giấu cảm xúc của mình hay gạt chúng qua một bên. Bạn càng cố kiểm soát lo âu, chúng càng lấn át bạn.
Chỉ một hành động sai, bạn có thể gây hoang mang cho đội ngũ, ảnh hưởng tới thành công của tập thể.
Bước đầu tiên để đối đầu với chứng lo âu là có ý thức về nó. Ngồi xuống để nhìn lại, chấp nhận việc mình đang không thoải mái và thừa nhận “Tôi đang căng thẳng.”
Bước tiếp theo là tìm hiểu về nguyên nhân gây ra lo lắng. Một khi bạn biết được điều này thì bạn càng có khả năng đối đầu với nó. Hãy rút ra bài học kinh nghiệm, nhớ lại những gì căng thẳng đã ảnh hưởng đến thái độ và hành động của bạn để bạn có thể làm tốt hơn các lần sau.
Cuối cùng, khi bạn đang căng thẳng, đừng vội vã đi tới quyết định hay thay đổi điều gì. Hãy chậm lại, thậm chí tạm dừng đôi chút để có thể hành động đúng mục đích hơn.
Chuyển ngữ bởi Hannah Bùi, từ bài viết “Leadership Anxiety: How To Lead When You Feel It”, tác giả Vinita trên trang Medium.
Thảo luận về bài viết