Trong quá trình nuôi dạy con, cha mẹ gặp phải nhiều vấn đề tâm lý xuyên thế hệ và cả những áp lực tâm lý được phát sinh từ cuộc sống hiện đại ngày nay. Vậy đâu là giải pháp?
Trần Thị Tâm Nhàn là Thạc sĩ Tâm lý, Trưởng đơn vị Tâm lý tại Phòng khám Đa khoa Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch. Cô có hơn 14 năm kinh nghiệm trong chuyên khoa Tâm lý, chuyên khám, điều trị, tư vấn các vấn đề: Rối loạn các mối quan hệ (cha mẹ – con cái, bạn bè, đồng nghiệp…), rối loạn lo âu, trầm cảm, các rối loạn ám ảnh ở người trưởng thành.
1. Quản trị áp lực trong cách nuôi dạy con
Từ kinh nghiệm tư vấn của mình, Thạc sĩ Tâm Nhàn cho rằng: “Cha mẹ thường dạy con theo bản năng, theo những gì được thừa hưởng từ gia đình gốc. Khi gia đình gốc có vấn đề trong cách nuôi dạy con thì họ cũng sẽ gặp vấn đề tương tự trong cách nuôi dạy con của mình. Nó tạo nên những sai lầm xuyên thế hệ”. Ví dụ, nếu một đứa trẻ bị bạo lực trong gia đình thì sau này trẻ sẽ có hai khuynh hướng, hoặc bạo lực người khác hoặc trở thành nạn nhân bị người khác bạo lực. Ở trường hợp thứ nhất, trẻ có khuynh hướng bạo lực người khác để không bị người khác ăn hiếp. Ngược lại, ở trường hợp thứ hai, trẻ thu mình lại, chấp nhận bị bạo lực và cho rằng chịu đựng là cách để mọi chuyện qua đi.

Cha mẹ thường dạy con theo bản năng, theo những gì được thừa hưởng từ gia đình gốc.
Ngày nay chúng ta được tiếp cận với nhiều nguồn tài liệu, khóa học dạy kỹ năng làm cha mẹ nhưng quan trọng nhất là phải thường xuyên thực hành, chỉnh sửa bản thân. Bởi vì có rất nhiều thói quen, hành vi, lời nói của chúng ta đã được gieo mầm, nuôi dạy từ khi còn bé, gắn bó với ta cả một giai đoạn trưởng thành nên ta thường thực hiện nó trong vô thức. Vì vậy ta cần hết sức tỉnh táo để nhận diện mình đã được thừa hưởng cái gì? Phản ứng của mình khi gặp sự giận dữ là như thế nào? Tại sao mình có những phản ứng đó? Mình sẽ điều chỉnh ra sao?
Thạc sĩ Tâm Nhàn cũng khẳng định rằng: “Những sai lầm dạy con xuyên thế hệ này rất khó chấm dứt mà chỉ có thể điều chỉnh, cái gì phù hợp thì giữ lại, cái gì không phù hợp thì từ từ bỏ đi”. Ví dụ như bạo lực là cách dạy con được truyền từ thời ông cha nhưng nếu người con cảm thấy bạo lực là cách dạy con không đúng đắn và lành mạnh thì họ sẽ điều chỉnh từ từ để không dùng bạo lực trong ngôn từ và hành vi với con nữa. “Dạy con vừa dễ mà vừa khó. Dễ là vì tình thương con ai cũng có nhưng khó là làm sao để triển khai tình yêu thương ấy đúng cách”, khách mời Tâm Nhàn bộc bạch.

Dạy con vừa dễ mà vừa khó. Dễ là vì tình thương con ai cũng có nhưng khó là làm sao để triển khai tình yêu thương ấy đúng cách.
2. Quản trị áp lực kinh tế, thời gian chăm sóc con
Cha mẹ ngoài việc chịu áp lực tự sửa mình để nuôi dạy con tốt hơn, khắc phục những sai lầm dạy con xuyên thế hệ thì ở thời hiện đại cha mẹ còn gặp áp lực về tài chính và thời gian chăm sóc con. Ở độ tuổi con cần cha mẹ nhất cũng là thời điểm công việc, sự nghiệp của cha mẹ đang đi lên khiến nhiều bậc phụ huynh gặp khó khăn trong việc cân bằng thời gian chăm sóc con cái và chăm sóc sự nghiệp.
Thạc sĩ Tâm Nhàn đã đưa ra một ví dụ điển hình trong một phiên tư vấn, người mẹ là Giám đốc công ty nên công việc rất nhiều, hầu như đi vắng suốt ngày, dù cố gắng dành thời gian cuối tuần cho con nhưng vấn đề công việc cứ quẩn quanh khiến người mẹ không để tâm đến những gì con nói. Sau những lần con hỏi chuyện mẹ nhưng không nhận được phản hồi khiến con chán chường, không muốn giao tiếp với mẹ và cuối cùng ngôi nhà trở nên im lặng, dần mất đi sự kết nối. Khi cha mẹ có quá nhiều áp lực công việc mà không sắp xếp thời gian hợp lý ở bên con thì sẽ khiến cha mẹ dần mất kết nối với con cái. Cha mẹ làm việc cật lực để cho con nhiều vật chất nhưng thứ con cần nhất là tình thương và sự quan tâm thì lại không có.

Giữa rất nhiều áp lực như thế cha mẹ cần nghiệm lại quá trình phát triển của mình, nhớ lại ở từng giai đoạn mình có nhu cầu gì, mong muốn gì từ đó sẽ phần nào hiểu được mong muốn của con. Bên cạnh đó, có kiến thức về các giai đoạn phát triển tâm lý của con cũng sẽ giúp cha mẹ tìm thấy cách ứng xử phù hợp với trẻ.
Một lời khuyên ta thường nghe trong nuôi dạy con cái là: “Hãy dành thời gian chất lượng bên con”, vậy thế nào là thời gian chất lượng? Nó được thể hiện qua sự quan tâm chân thành. Nếu cha mẹ quá bận thì chỉ một cú điện thoại hỏi han, nói lời yêu thương với con ví dụ như: “Con ăn gì chưa, tí mẹ về con có muốn ăn gì không? Chỉ vậy thôi là đã thể hiện có sự quan tâm với con trẻ. Một khi con đã cảm nhận được sự quan tâm của cha mẹ thì nó cũng sẽ đối xử với cha mẹ theo cách tương tự. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng phải biết quản lý căng thẳng bằng cách sắp xếp thời gian cho gia đình, công việc và thời gian cho bản thân bao nhiêu là hợp lý. Tập trung vào những giây phút của hiện tại, ngay thời điểm này, ngay bây giờ để thấy mình có đủ.

Nuôi con là quá trình cha mẹ được học hỏi. Con dạy cho mình rất nhiều điều và giúp mình nghiệm lại bản thân đã làm gì, phải làm gì và sẽ làm gì để trở nên tốt hơn.
Thạc sĩ Tâm lý Tâm Nhàn
Để theo dõi đầy đủ cuộc trò chuyện của Thạc sĩ Tâm lý Tâm Nhàn trong chương trình Mindful Parenting về chủ đề “Quản trị áp lực làm cha mẹ”, bạn có thể nhấn vào đây.
Chương trình có sự đồng hành của Nam Úc Scotch AGS – Trường Úc 100 năm, cung cấp chương trình chuẩn Úc toàn phần dành cho học sinh lớp 1 – 12.
Thảo luận về bài viết