“Đừng nghĩ bạn có thể Google mọi thứ” – là lời nhắn nhủ của khách mời Andreas Ekstrom gửi đến những người đã và đang tận dụng nguồn thông tin từ ông lớn Google. Vậy đâu là sự thật đằng sau thuật toán của Google? Liệu chúng ta có đang quá phụ thuộc vào công cụ này khi vẫn chưa hiểu hết về nó?
Andreas Esktrom được biết đến là Nhà báo/Diễn giả Ted Talk với kinh nghiệm diễn thuyết tại 30 quốc gia khác nhau. Dựa vào những bài diễn thuyết đầy sức thuyết phục mà anh đã vinh dự nhận giải thưởng “Diễn giả của năm” tại Thụy Điển vào năm 2019. Chưa dừng lại ở đó, anh là tác giả của 9 tựa sách, trong đó có quyển best seller “The Google Code”, viết về cách mà gã khổng lồ Google thay đổi cách hoạt động của xã hội. Đồng thời, anh còn được biết đến là nhà nghiên cứu về tương lai của công nghệ.
Những nhận định sai lầm về AI
Trong sự nghiệp diễn giả của mình, Andreas Ekstrom đã từng chia sẻ rất tâm huyết về những nhận định sai lầm về AI. Anh cho rằng: “Chúng ta thường đánh giá cao những tác động ban đầu, và xem thường tác động lâu dài mà công nghệ mang đến”. Một điều quan trọng cần nhớ là, luôn có ranh giới rất rạch ròi giữa sản phẩm và công nghệ. Bởi vì khi một sản phẩm công nghệ mới được tạo ra, ở thời điểm đầu nó có thể chưa hoàn hảo, nhưng công nghệ tạo ra nó thì luôn như vậy.

Đừng chỉ tin vào những kết quả có được từ Google!
Andreas Ekstrom
Để ví dụ cho nhận định trên, khách mời đã chia sẻ về thị trường tiền ảo, cụ thể là Bitcoin. Đây là một sản phẩm không quá thân thiện và tiện lợi khi sử dụng. Minh chứng là chúng ta không thể mua 1 ổ bánh mì với 1 đồng Bitcoin, nó không hoạt động như thế. Nhiều người sẽ nhìn vào điểm này và cho rằng đây là lỗi của công nghệ. Nhưng không, đó là do Bitcoin chưa được hoàn thiện ở hiện tại, còn công nghệ Blockchain tạo nên nó thì vô cùng thú vị và mang tầm ảnh hưởng lớn trên thế giới. Do đó, khi nhìn nhận về một sản phẩm công nghệ, hãy liên tưởng về nó trong 5,10, hay 50 năm sau, thì mọi thứ sẽ rất khác.

Một vấn đề nữa mà anh Andreas Ekstrom nhấn mạnh là AI không phải là phép màu. Chúng ta không thể chấm dứt đại dịch hay chữa khỏi ung thư chỉ trong 3 tuần với sự ra đời của AI. Đến thời điểm này, chưa công cụ nào có thể làm được điều này. Do vậy, đừng lo rằng liệu AI có thay thế mình không. Thay vào đó, anh Andreas khuyên mọi người hãy tự hỏi: “Đâu là việc nhàm chán nhất mình phải làm ở công ty mỗi ngày? ” – Đây có thể là những việc mà AI sẽ làm thay cho bạn. “Máy móc không thể tư vấn bán hàng, duy trì mối quan hệ với khách hàng thay nhân viên tư vấn, nhưng nó có thể lập danh sách sản phẩm, phân loại khách hàng để giúp nhân viên này tối ưu hiệu suất làm việc”, anh nhấn mạnh
Đạo đức đằng sau thanh tìm kiếm của Google
Tiếp nối câu chuyện về những nhận định sai lầm liên quan đến AI, khách mời Andreas Ekstrom cũng đã nhấn mạnh về những thành kiến về đạo đức đằng sau kết quả tìm kiếm trên Google – nơi hàng tỷ người dùng trên toàn thế giới sử dụng nó hằng ngày để tra cứu thông tin.
Cụ thể, theo anh, kết quả tìm kiếm tại Google không hoàn toàn mang tính trung lập. Để giải thích cho nhận định này, khách mời đã chia những câu hỏi ra làm 2 nhóm: sự thật biệt lập và kiến thức phức tạp. Câu trả lời cho nhóm câu hỏi thứ 1 hoàn toàn là sự thật, và không mang tính tranh cãi. Ví dụ như: “Thủ đô của Việt Nam là Hà Nội” hay “Bánh mì là một trong những món ăn đường phố được yêu thích tại Sài Gòn”. Mặt khác, nhóm câu hỏi thứ 2 lại mang tính vĩ mô hơn, và liên quan đến phạm trù kiến thức phức tạp như: “Tại sao Chiến tranh lại xảy ra ở Việt Nam vào những năm 60,70?”, “Đâu là nguyên nhân của 1 cuộc chiến tranh lạnh?”. Sự thật là, đây hoàn toàn không phải những câu hỏi dành cho Google.

Điều tốt nhất mà các lãnh đạo có thể làm trong cuộc cách mạng AI là cho nhân sự đủ thời gian để trải nghiệm công nghệ.
Andreas Ekstrom
“Chúng ta không thể Google mọi thứ, mà chỉ có thể tra cứu những sự thật sẵn có mà thôi. Về mặt kiến thức, ta chỉ có đúc kết qua những bài nghiên cứu, từ trải nghiệm cá nhân, hay từ những cuộc trò chuyện cùng người thân, bạn bè. Vốn dĩ, những thông tin thuộc loại này không phải là nguồn dữ liệu có sẵn từ một sản phẩm công nghệ”, anh Andreas nhấn mạnh.
Ngoài ra, sự thiên vị trong kết quả tìm kiếm trên Google dễ thấy nhất ở ngôn ngữ được thiết lập. Giả sử, bạn thiết lập ngôn ngữ Việt và sử dụng Google để tìm hiểu thông tin về tình hình chính trị ở Đức, ngay lập tức Google sẽ chỉ trả lại kết quả bằng tiếng Việt, và mặc định rằng những thông tin, số liệu được viết ở ngôn ngữ Đức, hay các nước khác đều không liên quan đến nội dung tìm kiếm. Nhưng thực chất, thông tin được viết ở các thứ tiếng ngoài ngôn ngữ thiết lập đều có thể hữu ích cho người dùng. Thuật toán này đã tạo nên sức mạnh điều hướng dư luận vô cùng lớn cho Google. Bởi, người đọc sẽ bỏ sót vô vàn dữ liệu liên quan đến thông tin tìm kiếm, mà chỉ một mực tin vào kết quả được hiển thị trên Google.
Bài học cho cá nhân và doanh nghiệp trong kỷ nguyên công nghệ
Từ câu chuyện từ Google, anh Andreas Ekstrom chia sẻ thêm, thực chất, mọi nền văn hóa và tôn giáo đều dạy chúng ta nên sống chậm và lùi lại một bước để nhìn rõ bản chất của sự việc. Đây chính là kỹ năng mà người dùng công nghệ cần trau dồi, và ghi nhớ để không bị điều hướng bởi công nghệ. Trước những thông tin gây tranh cãi trên mạng xã hội, đừng vội phán xét, mà hãy cho bản thân thời gian để tìm hiểu kỹ hơn, nghe ngóng và sàng lọc nhiều hơn để có được cái nhìn khách quan nhất về sự việc.

Không chỉ riêng người dùng cá nhân, chủ doanh nghiệp cũng cần có ý thức về cách ứng dụng công nghệ trong quá trình vận hành doanh nghiệp. Theo anh Andreas Ekstrom, cách tốt nhất để doanh nghiệp không va phải sai lầm trong việc này là giáo dục, đào tạo tốt cho đội ngũ nhân viên, cũng như cho họ đủ thời gian để thử nghiệm công nghệ. Bởi hơn ai hết, những nhân sự trong doanh nghiệp chính là người trực tiếp làm việc với công nghệ mỗi ngày. Do đó, nếu công nghệ nào khiến nhân sự hoang mang, bất cập trong quá trình sử dụng, thì chủ doanh nghiệp cũng không nên quá quan tâm đến công cụ này.
Lắng nghe toàn bộ cuộc trò chuyện giữa host Quốc Khánh và Nhà báo/Diễn giả TED Talk Andreas Ekstrom tại đây.
Thảo luận về bài viết