Để biến mục tiêu tự do tài chính trở thành hiện thực, nhà đầu tư cần xây dựng hành trình đầu tư hiệu quả. Trên con đường này, không chỉ cần trang bị kiến thức, mỗi người cũng cần rèn luyện cho mình tính kỷ luật và sự kiên nhẫn để tiến gần hơn đến mục tiêu của mình.

Tài chính cá nhân là một phần quan trọng của cuộc sống của mỗi người. Nó liên quan đến cách chúng ta quản lý, sử dụng, định hình tài sản và nguồn lực cá nhân để đáp ứng nhu cầu và mục tiêu trong cuộc sống. Thế nhưng, làm thế nào để xây dựng mục tiêu tài chính và quản lý hiệu quả lại là câu hỏi lớn mà không ít người đau đáu tìm câu trả lời.
Chính thức khép lại mùa 1 với những chia sẻ đầy tính ứng dụng từ các Nhà lãnh đạo và Chuyên gia đầu tư dày dặn kinh nghiệm, Wealth-Being – một chương trình chuyên sâu, bàn về Tài chính cá nhân, Đầu tư và Quản lý gia sản, với mong muốn mang đến những kiến thức cần thiết và kinh nghiệm thực tiễn, giúp mỗi người đạt được sự an toàn và hạnh phúc trên hành trình tự do tài chính – hi vọng sẽ khai mở giúp nhà đầu tư cá nhân thuận lợi hơn trên hành trình đầu tư hiệu quả.
Những nhận thức đúng đắn về tài chính

“Nếu chúng ta hiểu đúng về tiền bạc thì mối quan hệ của chúng ta và tiền bạc sẽ bình an, hạnh phúc và lâu dài.”
Nguyễn Hữu Trí – Founder & CEO Học viện Awaken Your Power
Một trong những nhận định sai lầm về tài chính cá nhân của không ít người là việc nhận thức đúng đắn về quản lý tài chính cá nhân chỉ dành cho những người có nền tảng về kinh tế – tài chính và “có của ăn của để”. Tuy nhiên, anh Nguyễn Hữu Trí – Founder & CEO Học viện Awaken Your Power chia sẻ “Tài chính không phải là cuộc chơi dành riêng cho những người uyên bác và có rất nhiều hiểu biết,” mà bất kì ai cũng có thể tìm được con đường của mình để có được nền tảng tài chính bền vững dựa trên thu nhập hằng tháng và cách lựa chọn hình thức đầu tư để gia tăng tài sản đúng thời điểm.
Đầu tiên, tài chính cá nhân hiểu đơn giản nhất, chính là tiền. Là hành vi và thói quen của mỗi người đối với tiền của mình, bao gồm việc kiếm tiền, giữ tiền và sử dụng tiền sao cho hiệu quả. Do vậy, mỗi người phải hiểu rõ gốc rễ và bản chất “tiền bạc” đối với cá nhân mình để định hình con đường tài chính của riêng mình. Từ đó, giúp các nhà đầu tư cá nhân bước vào cuộc chơi tiền bạc một cách nghiêm túc và bình tĩnh.
Thứ hai, thay vì tập trung vào việc kiếm tiền và gia tăng số tiền, mỗi người nên tập trung vào việc làm thế nào để tăng giá trị của mình lên. Giá trị ở đây ý chỉ năng lực, kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm cá nhân. Như vậy, khi giá trị của mình tăng lên, đáp ứng được nhiều nhất nhu cầu thị trường, thì số tiền tương đương với thu nhập mong muốn cũng tự khắc sẽ tăng theo.

Cuối cùng nhưng cũng quan trọng không kém đó là việc sử dụng tiền thông minh. Bởi lẽ tiêu tiền thì dễ, nhưng giữ được tiền lại chẳng dễ chút nào. Do vậy, quản lý tài chính khôn ngoan không chỉ nằm ở chỗ biết cách kiếm tiền và giữ tiền, mà còn phải biết cách sử dụng tiền hợp lý, sao cho tích lũy được khoản dự phòng cho những trường hợp khẩn cấp về sau, đồng thời, có nguồn vốn tích lũy để tiếp tục đầu tư.
Trước khi bước vào cuộc chơi tài chính, cần làm gì?

“Sự thắng cuộc đối với phần lớn các nhà đầu tư không chuyên là đầu tư định kỳ.”
Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, CIO Dragon Capital
Theo Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, CIO Dragon Capital, trước khi nghĩ đến việc phân bổ và đầu tư, “Việc đầu tiên cần làm là phải quản lý dòng tiền của mình trước.” Đồng thời, nhà đầu tư cũng phải vừa quản lý và vừa dự đoán dòng tiền của mình.
Cụ thể, mỗi người cần xem xét tình hình tài chính hiện tại dựa trên thu nhập, chi tiêu, và tài sản hiện có. Sau đó, lập ngân sách để quản lý các khoản thu nhập hàng tháng, các khoản chi phí cố định và chi phí biến đổi. Điều này sẽ giúp mỗi người có cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính và nhận biết các vấn đề cần được giải quyết.
Tiếp đến, hãy đảm bảo rằng mỗi người có một quỹ tiết kiệm dành cho tình huống khẩn cấp. Mục tiêu của quỹ này nên là từ 2 đến 4 tháng chi tiêu hàng tháng cá nhân. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư ứng phó được với những tình huống bất ngờ như mất việc làm hoặc chi phí y tế đột xuất. Phần tiền còn lại sau khi đã thực hiện những động tác trên sẽ là nguồn vốn dành cho việc đầu tư, nếu bạn quan tâm và có mong muốn gia tăng tài sản cá nhân.
Một lưu ý quan trọng trước khi bước vào cuộc chơi tài chính là cần làm tốt bài toán về quản trị tâm lý và cảm xúc cá nhân, để tránh những rủi ro mua đỉnh bán đáy khi thị trường lên xuống thất thường. Kế đến, mỗi người cần xác định xem mình thuộc nhóm nhà đầu tư nào và mình chịu đựng được mức độ rủi ro bao nhiêu để đưa ra các tùy chọn đầu tư phù hợp.
Các sản phẩm đầu tư theo từng cấp độ

1/ Quỹ Hưu trí tự nguyện
Dựa trên mục tiêu đầu tư của mình, nhà đầu tư không chuyên có thể xác định được sản phẩm đầu tư phù hợp như theo từng mức độ như sau: gửi tiết kiệm, đầu tư vào Quỹ hưu trí tự nguyện, chứng chỉ quỹ, chứng khoán, bất động sản và một phần nhỏ cho trái phiếu nếu phù hợp.
Cụ thể, Quỹ hưu trí tự nguyện (hay quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện) là loại hình đầu tư được tham gia đóng góp bởi người lao động và doanh nghiệp (người sử dụng lao động). Mục đích của chương trình hưu trí là tạo ra công cụ để người lao động đầu tư và tích lũy nhằm có thêm nguồn thu nhập bổ sung khi đến tuổi về hưu, bên cạnh lương hưu chi trả bởi Bảo hiểm xã hội.
Theo chị Nguyễn Thúy Hằng, Luật sư Hợp danh Quốc tế tại Baker McKenzie Việt Nam nhận định “Việc đầu tư tích lũy cho hưu trí từ trước năm 30 tuổi sẽ giúp nhà đầu tư xây dựng ý thức từ sớm và tạo ra khoản thu nhập thụ động tương đối lớn, đáp ứng các yêu cầu cá nhân trong tương lai.” Cho nên, nếu sau khi tìm hiểu và cân nhắc kĩ lưỡng, chỉ cần các nhà đầu tư trích một khoản nhỏ trong thu nhập cá nhân đầu tư vào Quỹ Hưu trí tự nguyện, sau một thời gian nhất định hoàn toàn có thể tạo ra khoản tài sản lớn được cân nhắc như biện pháp chính giúp đảm bảo an vui tài chính về sau.
Cụ thể, đối với việc đầu tư vào Quỹ hưu trí tự nguyện, do chính sách khuyến khích từ Nhà nước, cho nên, nếu kiên trì thực hiện, mỗi tháng các nhà đầu tư có thể tiết kiệm được 25% tiền thuế thu nhập cá nhân trên mức 3 triệu đã đóng. Bên cạnh “khoản lời” từ thuế, các nhà đầu tư không chuyên còn nhận được “khoản lời” từ quỹ hưu trí. Mặc dù không nhiều nhưng vẫn nằm ở mức 5% – 6%/ năm, tương đương với lãi suất khi gửi tiết kiệm tại ngân hàng.
Dù vậy, theo Tiến sĩ Lê Anh Tuấn “Chúng ta thắng là thắng ở phần tiền thuế đã tiết kiệm được và cái thắng thứ hai là có được sự kỷ luật trong chuyện hàng tháng đóng vào Quỹ Hưu trí tự nguyện để biến nó trở thành một khoản tiết kiệm.” Bởi theo anh, việc duy trì sự kỷ luật về tài chính cá nhân cũng như tiết kiệm sẽ khiến nhà đầu tư rất ngạc nhiên về độ lớn của khoản tiền tiết kiệm được sau khi đóng và tiết kiệm liên tục trong suốt 10 – 30 năm.
2/ Chứng chỉ quỹ
“Phần thắng cuộc đối với hầu hết các NĐT không chuyên là đầu tư định kỳ. Lên cũng vẫn đầu tư, mà xuống cũng vẫn đầu tư.”
Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, CIO Dragon Capital
Một hình thức đầu tư khác mà các nhà đầu tư không chuyên hoàn toàn có thể cân nhắc đến đó là đầu tư Chứng chỉ quỹ. Chứng chỉ quỹ cho phép nhà đầu tư không chuyên tiếp cận và đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính phái sinh. Bên cạnh đó, chứng chỉ quỹ cung cấp sự tiện lợi cho nhà đầu tư không chuyên trong việc thanh toán và theo dõi đầu tư. Các công ty quản lý quỹ đầu tư chuyên nghiệp thường có đội ngũ quản lý chuyên gia với kinh nghiệm và kiến thức sâu về thị trường tài chính. Điều này giúp giảm rủi ro và tăng khả năng sinh lợi, đồng thời giúp tăng tính linh hoạt cho nhà đầu tư.
Mặt khác, theo Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, “Nguyên tắc của thị trường tài chính là biến động. Lên được, xuống được. Do đó, phần thắng cuộc đối với hầu hết các NĐT không chuyên là đầu tư định kỳ.” Khi trải qua chu kỳ dài đầu tư định kỳ như vậy, khoản lợi tức mà các nhà đầu tư nhận được theo số liệu thống kê từ trong nước đến quốc tế đều cho thấy, chắc chắn gấp đôi lãi suất tiền gửi tiết kiệm tại ngân hàng.
Ngoài ra, để lựa chọn Chứng chỉ quỹ phù hợp, các nhà đầu tư không chuyên có thể cân nhắc dựa trên 3 tiêu chí sau: Hiệu suất đầu tư dài hạn (5 – 10 năm); Độ uy tín khẳng định sự tồn tại lâu dài của đơn vị đầu tư và Sự thuận tiện trong việc đầu tư, kiểm soát dành cho nhà đầu tư.
3/ Trái phiếu

Sau khi đã cân nhắc và phân bổ các khoản thu nhập cho việc tiết kiệm, đầu tư vào Quỹ Hưu trí tự nguyện, Chứng chỉ quỹ, … nhà đầu tư bán chuyên cũng có thể cân nhắc thêm hình thức đầu tư một phần cho trái phiếu. Tuy nhiên, nhà đầu tư cá nhân cần hiểu rõ đây là một khoản đầu tư có rủi ro, do đó cần cân nhắc và tìm hiểu thật kỹ trước khi quyết định.
Trong trường hợp nhà đầu tư chưa phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp và muốn tham gia đầu tư trái phiếu, hoàn toàn có thể cân nhắc việc đầu tư thông qua các công ty quản lý đầu tư chuyên nghiệp, ủy thác tiền của mình hoặc mua chứng chỉ quỹ do các công ty quản lý quỹ phát hành. Đồng thời tham vấn ý kiến từ các cố vấn đầu tư có chuyên môn và uy tín.
Sau khi đã hiểu rõ về trái phiếu, các nhà đầu tư cần cân nhắc phân bổ ra sao cho phù hợp. Theo chị Trịnh Quỳnh Giao, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý quỹ PVI cho hay “Điều này phù thuộc hoàn toàn vào kế hoạch tài chính của mỗi người. Và mỗi người cần phải tự tính toán dựa trên khẩu vị đầu tư.” Ví dụ, nhà đầu tư cần cân đối giữa dòng thu vào (thu nhập) và dòng chi ra (các khoản cần chi tiêu như tiền sinh hoạt, tiền học phí cho con, trả lãi vay mua nhà, tiền tiết kiệm, …) để phân bổ nguồn vốn đầu tư hợp lý.
Theo đó, trái phiếu được xem là khoản đầu tư cố định, nhà đầu tư dự đoán được sau 3 – 5 năm khoản tiền thu được là bao nhiêu cũng như lãi suất mỗi năm ra sao. Điều này giúp hoạch định mục tiêu dễ hơn. Do vậy, nếu nhà đầu tư muốn đạt độ chắc chắn cao, thì khoản đầu tư cố định phải nhiều, còn nếu những mục tiêu cơ bản của nhà đầu tư đã đạt yêu cầu, thì có thể linh động giảm bớt khoản đầu tư cho trái phiếu và đầu tư thêm cho cổ phiếu để gia tăng tài sản.
4/ Cổ phiếu

“Không có cổ phiếu tốt và những cổ phiếu nào quá xấu. Một cổ phiếu tồi tệ cũng có thể có khoản sinh lời lớn nếu được mua với giá rẻ và ngược lại một cổ phiếu rất tốt nhưng sẽ trở thành khoản đầu tư tồi tệ nếu như được mua với giá rất cao.”
Thái Phạm – Chairman, Happy. Live
Bên cạnh các sản phẩm đầu tư có tính cố định cao, nếu nhà đầu tư mong muốn đạt được sự tự do về mặt tài chính sớm, có thể cân nhắc đến cổ phiếu như một kênh đầu tư tiềm năng. Nhà đầu tư có thể cân nhắc chia nhỏ nguồn vốn đầu tư cổ phiếu của mình thành 2 phần: phần 1 gồm 80% ủy thác cho các cố vấn đầu tư hỗ trợ đầu tư an toàn và chuyên nghiệp; phần 2 gồm 20% để cá nhân tự đầu tư nhằm tìm hiểu, cảm nhận thêm về thị trường để tự đúc kết kinh nghiệm đầu tư cho chính mình. Điều này tùy thuộc vào độ mạo hiểm của nhà đầu tư và sự tin tưởng dành cho công ty sẽ đầu tư.
Anh Thái Phạm – Chairman, Happy. Live đã chia sẻ về nguyên tắc 4 chữ M của Phil Town để đánh giá một cổ phiếu bao gồm: Ban lãnh đạo (Management); Lợi thế cạnh tranh (Moat); Biên độ an toàn (Margin of Safety) và Ý nghĩa (Meaning). Đây là 4 yếu tố quan trọng giúp nhà đầu tư nghiên cứu và nhận diện cổ phiếu đâu là một cổ phiếu tốt “đáng để xuống tiền”. Bởi lẽ “Khi bạn mua đúng thì bạn đã thành công đến 80% rồi,” anh Thái khẳng định.
Ngoài việc xác định đúng thời điểm mua vào, theo anh Thái, các nhà đầu tư cũng nên có một danh sách những lưu ý của riêng mình để xác định được đâu là thời điểm nên thoái lui. Theo đó, ở thời điểm khi nhà đầu tư nhận thấy phần lợi nhuận đã ở mức tối đa so với kỳ vọng ban đầu, đây là lúc nên thoái vốn để bảo toàn nguồn tiền của chính mình. Dù vậy, trong quá trình đầu tư, nhà đầu tư cũng nên dự phòng trước những tình huống “thiên nga đen”, tức là những tình huống bất ngờ xảy ra mà chưa thể lường trước được có thể dẫn đến bị thua lỗ. Việc chuẩn bị sẵn kế hoạch từ sớm cũng giúp nhà đầu tư tránh được những tình huống thụ động trước những đợt “sóng cuốn” của thị trường.
Một lưu ý mà các nhà đầu tư có thể “bỏ túi ngay” đó là không bán một lần một, mà bán từ từ. Trong những thời điểm cổ phiếu đang lên và mọi người có xu hướng mua thêm thì nhà đầu có thể bán dần ra khi đã đạt đủ kỳ vọng của mình. Mặc khác, ở những thời sau khi cân nhắc về mọi khía cạnh và đưa ra đánh giá cổ phiếu có khả năng “gãy”, nhà đầu tư cần chấp nhận lỗ một khoản để thu hồi nhanh chóng. Cho dù vậy, anh Thái vẫn luôn nhấn mạnh “Nhà đầu tư dù thế nào cũng nên có hệ thống quản trị rủi ro và cần giữ sự kỷ luật,” có danh sách các yêu cầu thỏa mãn đủ thì mới đầu tư, không thì dù cho nghe phiếm rất tốt cũng không nên vội vàng.
5/ Bất động sản

“Hàng bất động sản là như hàng nằm. Có nghĩa là không phải như rau, cỏ mua vào là bán ra được liền. Mà cần phải có thời gian để chuyển dịch.”
Tiến sĩ Sử Ngọc Khương, Giám đốc cấp cao tại Savills Việt Nam
Một sản phẩm khác trong danh mục đầu tư được không ít người Việt quan tâm đó chính là Bất động sản. Thế nhưng, làm sao để biết được mình có nên tiếp tục bỏ thêm tiền vào các sản phẩm đầu tư khác hay không, hay nên chuyển dịch sang một sản phẩm khác như bất động sản là câu hỏi được đắn đo không kém.
Để trả lời câu hỏi này, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, CIO Dragon Capital cho hay “Tùy vào lúc đó tài sản bạn lớn như thế nào và cơ hội lúc đó như thế nào?” Ví dụ, nhà đầu tư có nhiều mối quan hệ trong lĩnh vực bất động sản; nhà đầu tư là người làm về bất động sản hoặc có sự am hiểu đối với thị trường bất động sản, có những thông tin bổ trợ cho cơ hội phát triển trên thị trường bất động sản, … thì nhà đầu tư nên đầu tư vào bất động sản.
Đối với Tiến sĩ Sử Ngọc Khương, Giám đốc cấp cao tại Savills Việt Nam, đầu tư bất động sản được chia làm hai đối tượng chính:
Thứ nhất là nhóm đầu tư mua nhà để ở hoặc đầu tư sinh lời để sớm đạt được mục tiêu sở hữu căn nhà đầu tiên. Đối với nhóm thứ nhất, Tiến sĩ Sử Ngọc Khương vẫn luôn nhắc nhở nhà đầu tư cần cân nhắc năng lực tài chính, biên lợi nhuận kỳ vọng và sức chịu đựng cũng như khả năng chi trả trước khi đưa ra quyết định. Dù trong trường hợp dùng 100% số tiền tích lũy của bản thân hoặc vay mượn từ gia đình thì cũng cần có sự tính toán cẩn trọng cho mọi tình huống trong tương lai gần sao cho phù hợp với hành vi sinh hoạt.
Thứ hai là nhóm mua bất động sản đầu tư để đạt kỳ vọng về lợi nhuận. Đối với nhóm này, Tiến sĩ Sử Ngọc Khương đã chỉ ra rằng, các nhà đầu tư cá nhân nên chú ý thật kỹ: tiến độ thanh toán, tiến độ giải ngân và vốn chủ sở hữu cũng như lãi suất từ phía ngân hàng. Dù vậy, năng lực tài chính và khả năng chi trả cũng nên được xem là yếu tố quan trọng trong việc cân nhắc khi lựa chọn loại hình bất động sản để đầu tư.
Quản lý tài chính cá nhân là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự kiên nhẫn, hiểu biết và kỹ năng. Điều quan trọng là học cách quản lý tài chính cá nhân một cách thông minh và có kế hoạch để đạt được mục tiêu tài chính cá nhân và tạo ra một cuộc sống tài chính thịnh vượng. Đây là những đúc kết từ các khách mời trong chương trình Wealth-Being trên kênh Vietsuccess. Các bạn có thể xem lại toàn bộ chương trình tại đây để lắng nghe đầy đủ những kinh nghiệm đắt giá cho hành trình đầu tư đạt hiệu quả cao nhằm xây dựng tư duy đúng đắn về tài chính cá nhân và phát triển túi tiền của mình một cách bền vững nhé!
Chân thành cảm ơn sự đồng hành chiến lược của Wealth-Being – Một ứng dụng đầu tư thông minh.
Thảo luận về bài viết